Kozmoloji âlimi. İsmi, Muhammed bin İbrâhim bin Ebî Tâlip el-Ensârî es-Sûfî ed-Dımaşkî’dir. Künyesi Ebû Abdullah, lakabı Şemseddîn’dir. Muhtemelen 1256 senesinde Şam’da doğdu. Hayâtının büyük kısmını Şam’da geçirdi. Şam yakınlarındaki Rebvâ köyünde imâmlık yaptı. Ömrünün sonuna doğru Tabor Dağlarına yakın Safad’da bulundu ve 1326 senesinde orada vefât etti.
Şemseddîn Dımaşkî, Nuhbet-ut-Dehr fî Acâib-il-Berr vel-Bahr adlı eseriyle meşhur oldu. Eser, detaylı bir kozmoloji kitabı olup, Ebü’l-Fidâ’nınkine nazaran matematik ve coğrafya bakımından geride olmakla berâber, çok farklı ve daha fazla bilgileri ihtivâ etmektedir. Dokuz kısım ve yetmiş beş bölümdür.
Birinci kısım, yeryüzünün şekli ve bununla ilgili eski bilgileri ihtivâ etmektedir. On bölümden meydana gelen bu kısımda matematik ve genel coğrafyaya âit geniş bilgiler mevcuttur. Dünyânın büyüklüğü, enlem ve boylam, iklimler, mevsimler, eski anıtlar anlatılmaktadır. İkinci kısımda; altın, gümüş, bakır, demir, çinko, kalay, kurşun ve cıvanın özellikleri, kıymetli metallerle dağların meydana gelişi (11 bölüm); üçüncü kısımda; Nehirler, kaynaklar, kuyular (6 bölüm); dördüncü kısımda; deniz ve hareketi; dünyâyı kaplaması, tuzluluğun sebepleri ve adalar (6 bölüm); beşinci kısımda; Akdeniz, med ve cezir, son iki bölümde kısaca Karadeniz, Hazar Denizi ve Aral Gölü (6 bölüm); altıncı kısımda; Hind Okyanusu ve adaları; yedinci kısımda; doğu krallıkları, dâr-ül-İslâm ülkeleri ve önemli şehirleri (13 bölüm); sekizinci kısımda; Mısır’dan İspanya’ya kadar olan batı krallıkları (6 bölüm); dokuzuncu kısımda ise; Çeşitli insan ırkları, Sam, Ham soylarıyla bunlar hakkında bilgiler; takvimleri, bayramları, insanların çevre şartlarından etkilenmeleri (9 bölüm) anlatılmaktadır.
Dımaşkî, bilhassa mineraloji, metaller, jeolojiye ilgi duymasına rağmen, Nuhbe’de bitkiler, hayvanlar, târihî olaylar, sanat ve sanatkârlar hakkında da bilgi vermektedir. Zelzeleleri gözleyen Şemseddîn Dımaşkî; dağların ve kaynakların meydana gelmesiyle zelzeleler arasında bir alâkanın mevcûdiyetini düşünmüştür. Ayrıca kitabın sonuna renkli bir harita da ilâve etmiştir. Dımaşkî bu eserini yazarken kendinden önce yaşayan ve bu alanda eser yazan Müslüman ve diğer ilim adamlarının eserlerinden faydalanmıştır.
Şemseddîn Dımaşkî’nin diğer eserleri şunlardır:
1) Kitâb-üs-Siyâse fî İlm-il-Firâse (siyâset hakkında yazılmıştır),
2) El-Makâmât-ül-Felsefiyye vet-Tercemet-üs-Sûfiyye (tasavvuf üzerine elli bölümlük bir eser),
3) Cevâbu Risâleti Ehl-i Cezîret-i Kıbrıs (Kıbrıs’taki Hıristiyanlara İslâmın cevâbı olarak hazırlanmıştır).
Bu yolda ve bu uğurda beraber olmak dileğiyle…
"Ne yanar kimse bana âteş-i dilden özge
Ne açar kimse kapım bâd-ı sabâdan gayrı"