On üçüncü asırda yetişen Şâfiî mezhebi fıkıh ve târih âlimi. İsmi, Ahmed bin Muhammed bin İbrâhim bin Ebû Bekr bin Hılligân bin Bavel bin Abdullah el-Bermekî el-İrbilî’dir. Künyesi Ebü’l-Abbâs olup, lakabı Şemsüddîn’dir. Erbîl’de (Dicle Nehrinin doğu kıyısında bulunan Musul’un yakınında) 1211 (H. 608) yılında doğdu ve 1282 (H. 681) senesinde burada vefât etti.
Başta babası olmak üzere Ebû Muhammed bin Hibetullah, Müeyyed Tûsî, Abdülmu’iz Hirevî gibi âlimlerden dînî ilimleri tahsil etti. İlim öğrenmek için Şam, Musul ve Haleb’e giderek Kemâlüddîn bin Yûnus’tan ve Behâüddîn bin Şeddâd’dan ilim öğrenip, icâzet (diploma) aldı. Şam ve Mısır’da kâdılık yaptı. Sonra kâdılığı bırakarak, Eminiyye denilen yerde ölümüne kadar ders okuttu ve talebe yetiştirdi. Sultan Zâhir Şah için yazdığı târih kitâbı çok beğenilip, kendisine vezirlik teklif edildi ise de hased edenleri çok olduğundan vezirliği gerçekleşmedi.
En meşhur eseri, Vefeyât-ül-A’yân ve Enbâu Ebnâ-iz-Zemân adlı târih kitâbıdır. Bu eserin, Berlin, Gothe ve Britanya müzesinde nüshaları mevcuttur. Dr. İhsân Abbâs, muhtelif yerlerde bulunan nüshalarından faydalanarak, eseri tahkikli olarak yedi cilt hâlinde bastırmış, sekizinci cildi, geniş bir fihrist olarak vermiştir.
Bu yolda ve bu uğurda beraber olmak dileğiyle…
"Ne yanar kimse bana âteş-i dilden özge
Ne açar kimse kapım bâd-ı sabâdan gayrı"