Abdullah bin Ümmi Mektum

Eshab-ı kiramın ilk iman edenlerinden. Resulullah'ın "sallallahü aleyhi ve sellem" ikinci müezzini ve Medine valisidir.

İsmi, önceden Husayn iken, Peygamber efendimiz "Abdullah" olarak değiştirdi. İsminin Amr olduğu da rivayet edilir. Annesi Ümmü Mektum Atike binti Abdullah el-Mahzumiyye'dir. Mekke'de ilk vahyin gelmesinden önce doğdu. 636 (H. 15) senesinde vefat etti.

İlk Müslümanlardan olan Abdullah bin Ümm-i Mektum "radıyallahü anh", Mekke'de kafirlerin zulüm ve eziyetleri dayanılmaz hale gelince, Medineli Müslümanlara dini esasları öğretmek için Medine-i münevvereye hicret etti. Ama olup, sesi çok gürdü. Sabah namazında, önce hazret-i Bilal "radıyallahü anh", sonra İbn-i Ümmi Mektum ezan okurdu. Kafirler ile silahlı mücadele başlayınca, gazve ve seriyyelerde vazife aldı. Savaşlarda, gür sesiyle düşmanın moralini bozardı. Bazı savaşlarda Peygamber efendimiz onu Medine-i münevverede vali olarak bırakırdı.

Veda Haccına katıldı. Peygamberimiz Veda Hutbesini okurken, gür sesiyle hutbeyi tekrarladı. Hazret-i Ebu Bekr'in hilafetinde müezzinlik yaptı. Hazret-i Ömer devrinde de İslam ordusunda vazife aldı.

Abdullah bin Ümmi Mektum "radıyallahü anh", Kur'an-ı kerimi ezbere bilenlerdendi. Kur'an-ı kerimin kıraatini öğretirdi. Sohbet aşığıydı. Evi, Mescid-i Nebi'ye uzakta olmasına rağmen daima namaza gelirdi. Mescide gelirken hazret-i Ömer yardım ederdi. Mücahid olup, her zaman cihadlara katılmak isterdi. Gözleri görmediği için fiilen katılamamaktan çok üzülürdü. İranlılarla yapılan harplerden Kadisiyye Savaşında bulundu.

636 (H.15) senesinde yapılan Kadisiyye Meydan Muharebesinde elinde sancak olduğu halde bir tepeye çıktı. Gür sesiyle düşmanın moralini bozdu. İbn-i Ümmi Mektum'un bu muharebede şehid olduğu veya dönüşünde vefat ettiği rivayet edilir.

Kaynak: Yeni Rehber Ansiklopedisi Cilt 1, s.37