Eshab-ı kiramın meşhurlarından. Büyük kumandan. İsmi Amr bin As, künyesi Ebu Abdullah ve Ebu Muhammed’dir. Annesi Nabiga binti Harmele’dir. Peygamber efendimizin "sallallahü aleyhi ve sellem" doğumundan bir kaç sene sonra Mekke’de doğdu. 664 (H. 43)te Mısır’da vefat etti.
630 (H. 8)da Mekke’nin fethinden altı ay önce Halid bin Velid "radıyallahü anh" ile Medine’ye gelerek Müslüman oldu. Hazret-i Ebu Bekir ve hazret-i Ömer’in "radıyallahü anhüm ecmain" de yer aldığı üç yüz kişilik ordunun başında kumandan olarak Zat-üs-Selasil Gazasına gönderildi. Mekke fethinde ve Huneyn gazasında bulundu. Peygamber efendimiz tarafından Umman valiliğine tayin edildi. Hiç azlolunmadı. Hazret-i Ebu Bekir’in halifeliği zamanında mürtedlerin (dinden dönenlerin) yola getirilmesinde büyük kahramanlıklar gösterdi. Hazret-i Ebu Bekir tarafından Şam’ın fethine gönderildi. Başkumandan Halid bin Velid’in idaresinde cereyan eden Yermük Muharebesinde büyük kahramanlıklar gösterdi ve Şerahbil ile beraber ordunun sağ kanadını idare etti. Yermük Muharebesi, İslam ordusunun zaferiyle bitti. Amr ibni As, Ecnadin’de Rum ordusunu bozguna uğratarak bütün Ürdün ve Filistin’i zaptetti. Hazret-i Ömer’in halifeliği sırasında Filistin valiliğine tayin edildi. Daha sonra Mısır’ın fethi için vazifelendirildi. Mısır’ı feth edince, oranın valiliğine tayin edildi. Amr bin As, Mısır’ı feth ettikten sonra, Kuzey Afrika’ya yönelerek, Trablusgarb ve Siyre’yi feth etti. Hazret-i Osman "radıyallahü anh" zamanına kadar Mısır valiliği vazifesinde kalan Amr ibni As, hazret-i Osman’ın müşaviri oldu. Hazret-i Muaviye'nin "radıyallahü anh" halifeliği sırasında yeniden Mısır valisi oldu. Ömrünün sonuna kadar bu vazifede kaldı. 664 (H. 43)te 93 yaşındayken Mısır’da vefat etti. Cenaze namazını oğlu Abdullah kıldırdı. Mukattam mevkiine defn edildi.
Müslüman olduktan sonra bütün ömrünü İslam dinini yaymak için savaş meydanlarında geçiren Amr ibni As, orta boylu, cesur, edib ve beliğ idi. Çok fasih bir Arapça ile Kur’an-ı kerim okurdu. Akıllı, bilgili, siyasette usta ve asker bir sahabi olan Amr bin As, askeri dehası yanında, devlet idaresinde de dahi idi. Mahkemelerin tanzimi, vergi toplanması gibi işlerde büyük başarıları görülmüştü. Fustat şehrinde ilk minareli camiyi yaptırdı. Kahire ile Kızıldeniz arasında on dokuz kilometrelik bir kanal açtırarak Hicaz bölgesine gemilerle yiyecek sevketti.
Amr bin As, Resulullah efendimizden çok hadis-i şerif rivayet etti.
Resulullah sallallahü aleyhi ve sellem, Amr ibni As için buyurdular ki: “Amr ibni As, Kureyş’in salihlerindendir.” “Allah’ım, Amr ibni As’a rahmet et, zira o hem seni seviyor hem de Resulünü.”
Amr ibni As anlatır: Resulullah bana; “Elbiseni giy, silahını kuşan ve bana gel.” diye haber gönderdi. Gittiğimde; “Seni asker üzerine göndermek isterim. Allahü teala sana selamet ve ganimet versin ve çok salih mal ile dön.” buyurdu. Ey Allah’ın Resulü! Ben mal, para için değil, İslama olan rağbet ve arzumdan Müslüman oldum dedim. “Ey Amr, salih mal, salih kimsede ne güzeldir.” buyurdu.
Kaynak: Yeni Rehber Ansiklopedisi Cilt 12 s. 139-140
Bu yolda ve bu uğurda beraber olmak dileğiyle…
"Ne yanar kimse bana âteş-i dilden özge
Ne açar kimse kapım bâd-ı sabâdan gayrı"